سیدابراهیم دیباجی
اطلاعات شناسنامه ای
تاریخ تولد: ۱۳۱۵
تاریخ وفات: ۱۴۰۴/۰۵/۰۲
محل وفات:
محل دفن:
دلیل شهرت
دانشمند/عالم
پژوهشگر و استاد زبان و ادبیات عربعلت وفات
کهولت سن
توضیحات و جزئیات بیشتر
دکتر سید ابراهیم دیباجی فرزند حاج سید فتح‌الله دیباجی در آذرماه 1315ش، در خانواده‌ای اهل علم و روحانی در فروشان سده (خمینی‌شهر کنونی) متولد شد. شجره سیادت او به محمد دیباج فرزند امام جعفر صادق(ع) می‌رسد.
وی خواندن و نوشتن را در پنج، شش سالگی در مکتب‌خانه‌های زادگاه خود آموخت و در همان جا کتاب‌های انشا و ترسل، علم صرف عربی، نصاب فراهی، گلستان سعدی و برخی دیگر از کتاب‌های فارسی را آموزش دید و پس از آن دوره دبستان را به پایان رسانید و به حوزه علمیه اصفهان رفت.
وی در مدرسه جدّه بزرگ، حجره‌ای گرفت و به آموختن علوم دینی و معارف اسلامی و ادبی پرداخت؛ دوره علوم مقدماتی حوزه مانند: صرف و نحو، علوم بلاغی، منطق و اعتقادات را نزد حجت‌الاسلام شهید شیخ قنبرعلی فلاورجانی و حجت‌الاسلام شیخ حیدرعلی صلواتی سدهی و حجت‌الاسلام شیخ عبدالخالق اصفهانی آموزش دید و کتاب‌های معتبر دستور زبان عربی و علم منطق و بلاغت را نزد حجت‌الاسلام سید محمدباقر مصطفوی و حجت‌السلام سید احمد مقدس بیدآبادی و حاجی شیخ محمدعلی حبیب‌آبادی فراگرفت.
مقدمات علم فقه و کلام را نزد آیت‌الله حاج سید مصطفی مهدوی سدهی و آیت‌الله حاج شیخ رمضانعلی املایی سدهی آموخت. مقدمات علم اصول فقه را نیز نزد حجت‌الاسلام حاج سید محمد هاشمی و آیت‌الله حاج شیخ احمد فیاض سدهی خواند. روزهای آخر هفته، چهارشنبه، پنج‌شنبه و جمعه به آموختن علوم ریاضی از حساب و هندسه و جبر و مقابله پرداخت. پس از آموزش علوم دوره مقدماتی، دوره سطح را آغاز نمود و آثار معتبر فقهی و اصول فقه و منطق عالی و هیئت و نجوم را نزد آیت‌الله حاج شیخ عباسعلی ادیب و حجت‌الاسلام سید حسن مصطفوی و حاج سید حسن مدرس بیدآبادی و آیت‌الله حاج شیخ احمد فیّاض و آیت‌الله حاج شیخ محمدحسین اشنی خواند و دوره عالی و خارج را آغاز نمود. خارج فقه، اصول فقه و فلسفه، عرفان علمی و عملی را نزد آیات: حاج شیخ محمود مفید، حاج رحیم ارباب، حاج میرزا علی‌آقا شیرازی، شهاب‌آبادی، خوانساری، حاج میرزا ابوالحسن شعرانی، حاج شیخ محمدعلی حکیم، گلپایگانی و بسیاری دیگر از آیات عظام و حجج اسلام آموزش دید؛ به‌علاوه در این دوره، آموزه‌های خود را به طالبان علم و عرفان و طلبه‌های علوم دینی آموزش داد. با تبادل علمی پژوهشی، کتبی و شفاهی که میان او و آیت‌الله حاج میر سید علی بهبهانی رامهرمزی، آیت‌الله حاج شیخ آقابزرگ تهرانی در راستای نقد و بررسی کتاب‌های علوم و معارف عقلی و نقلی انجام گرفت، از آیت‌الله رامهرمزی به اخذ اجازه اجتهاد و درایت و از حاج شیخ آقابزرگ به اخذ اجازه روایتی نائل گردید.
وی در سال 1339ش، از حوزه‌های علمی و سنتی اصفهان و قم رهسپار حوزه‌های علمی و سنتی تهران و مراکز علمی آموزشی جدید و دانشگاهی شد و در تهران، به مدرسه سپهسالار قدیم رفت و در آنجا حجره گرفت و پس از استقرار، در امتحان تصدیق مدرسی شرکت نمود و با توفیق در امتحان، تصدیق مدرسی گرفت و در دبیرستان‌های اسلامی به تدریس پرداخت. او سپس بی‌درنگ در امتحان آزاد دبیرستان‌ها شرکت نمود و به دانش‌سرای مقدماتی راه یافت و پس از اتمام آن به اخذ دیپلم علمی و ادبی، طبیعی – ریاضی نائل گردید و با تصدیق مدرسی دوره مؤسسه وعظ تبلیغ اسلامی در امتحان دانشکده الهیات دانشگاه تهران پذیرفته شد و مقطع کارشناسی در رشته فلسفه (معقول) را به پایان آورد و در سال 1345ش، به اخذ لیسانس توفیق یافت. کارشناسی ارشد همین رشته را در سال 1350ش، به پایان رسانید و فوق لیسانس گرفت. وی مدتی در مراکز علمی به آموزش و پژوهش پرداخت و بر آن شد که از مراکز آموزشی و پژوهشی کشورهای عربی دیدن نماید؛ پس رهسپار کشورهای سوریه و لبنان گردید و پس از بررسی، دانشگاه قدّیس یوسف سن ژوزف بیروت را پسندید و در دوره دکتری آن ثبت نام نمود و در سال 1360ش، به اخذ دکترا با درجه «جيّد جدّا» توفیق یافت.
دکتر دیباجی از سال 1342 تا 1345ش، در لغت‌نامه دهخدا بررسی فرم‌های مؤلفان را برعهده داشت و نیز از سال 1343 تا 1346ش، در بخش بررسی و تحقیق کتابخانه مجلس شورا به فهرست‌نگاری کتاب‌های خطی و پژوهش اشتغال یافت و در سال 1349ش، به کتابخانه دانشکده ادبیات دانشگاه تهران دعوت شد و به‌عنوان کارشناس کتاب‌های فارسی و عربی مشغول کار شد. در سال 1350ش، مربی گروه زبان و ادبیات عربی دانشکده شد و به‌ترتیب مراتب استادیاری و دانشیاری و استادی را پیمود. در سال 1387ش، بازنشسته شد. وی افزون بر آموزش و پژوهش در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، در دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران و نیز در دانشگاه‌های تربیت مدرس و تربیت معلم تدریس نموده است. وی هم‌اکنون در گروه زبان و ادبیات عربی دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی دانشگاه آزاد (واحد علوم و تحقیقات) آموزش و پژوهش می‌نماید.
وی خواندن و نوشتن را در پنج، شش سالگی در مکتب‌خانه‌های زادگاه خود آموخت و در همان جا کتاب‌های انشا و ترسل، علم صرف عربی، نصاب فراهی، گلستان سعدی و برخی دیگر از کتاب‌های فارسی را آموزش دید و پس از آن دوره دبستان را به پایان رسانید و به حوزه علمیه اصفهان رفت.
وی در مدرسه جدّه بزرگ، حجره‌ای گرفت و به آموختن علوم دینی و معارف اسلامی و ادبی پرداخت؛ دوره علوم مقدماتی حوزه مانند: صرف و نحو، علوم بلاغی، منطق و اعتقادات را نزد حجت‌الاسلام شهید شیخ قنبرعلی فلاورجانی و حجت‌الاسلام شیخ حیدرعلی صلواتی سدهی و حجت‌الاسلام شیخ عبدالخالق اصفهانی آموزش دید و کتاب‌های معتبر دستور زبان عربی و علم منطق و بلاغت را نزد حجت‌الاسلام سید محمدباقر مصطفوی و حجت‌السلام سید احمد مقدس بیدآبادی و حاجی شیخ محمدعلی حبیب‌آبادی فراگرفت.
مقدمات علم فقه و کلام را نزد آیت‌الله حاج سید مصطفی مهدوی سدهی و آیت‌الله حاج شیخ رمضانعلی املایی سدهی آموخت. مقدمات علم اصول فقه را نیز نزد حجت‌الاسلام حاج سید محمد هاشمی و آیت‌الله حاج شیخ احمد فیاض سدهی خواند. روزهای آخر هفته، چهارشنبه، پنج‌شنبه و جمعه به آموختن علوم ریاضی از حساب و هندسه و جبر و مقابله پرداخت. پس از آموزش علوم دوره مقدماتی، دوره سطح را آغاز نمود و آثار معتبر فقهی و اصول فقه و منطق عالی و هیئت و نجوم را نزد آیت‌الله حاج شیخ عباسعلی ادیب و حجت‌الاسلام سید حسن مصطفوی و حاج سید حسن مدرس بیدآبادی و آیت‌الله حاج شیخ احمد فیّاض و آیت‌الله حاج شیخ محمدحسین اشنی خواند و دوره عالی و خارج را آغاز نمود. خارج فقه، اصول فقه و فلسفه، عرفان علمی و عملی را نزد آیات: حاج شیخ محمود مفید، حاج رحیم ارباب، حاج میرزا علی‌آقا شیرازی، شهاب‌آبادی، خوانساری، حاج میرزا ابوالحسن شعرانی، حاج شیخ محمدعلی حکیم، گلپایگانی و بسیاری دیگر از آیات عظام و حجج اسلام آموزش دید؛ به‌علاوه در این دوره، آموزه‌های خود را به طالبان علم و عرفان و طلبه‌های علوم دینی آموزش داد. با تبادل علمی پژوهشی، کتبی و شفاهی که میان او و آیت‌الله حاج میر سید علی بهبهانی رامهرمزی، آیت‌الله حاج شیخ آقابزرگ تهرانی در راستای نقد و بررسی کتاب‌های علوم و معارف عقلی و نقلی انجام گرفت، از آیت‌الله رامهرمزی به اخذ اجازه اجتهاد و درایت و از حاج شیخ آقابزرگ به اخذ اجازه روایتی نائل گردید.
وی در سال 1339ش، از حوزه‌های علمی و سنتی اصفهان و قم رهسپار حوزه‌های علمی و سنتی تهران و مراکز علمی آموزشی جدید و دانشگاهی شد و در تهران، به مدرسه سپهسالار قدیم رفت و در آنجا حجره گرفت و پس از استقرار، در امتحان تصدیق مدرسی شرکت نمود و با توفیق در امتحان، تصدیق مدرسی گرفت و در دبیرستان‌های اسلامی به تدریس پرداخت. او سپس بی‌درنگ در امتحان آزاد دبیرستان‌ها شرکت نمود و به دانش‌سرای مقدماتی راه یافت و پس از اتمام آن به اخذ دیپلم علمی و ادبی، طبیعی – ریاضی نائل گردید و با تصدیق مدرسی دوره مؤسسه وعظ تبلیغ اسلامی در امتحان دانشکده الهیات دانشگاه تهران پذیرفته شد و مقطع کارشناسی در رشته فلسفه (معقول) را به پایان آورد و در سال 1345ش، به اخذ لیسانس توفیق یافت. کارشناسی ارشد همین رشته را در سال 1350ش، به پایان رسانید و فوق لیسانس گرفت. وی مدتی در مراکز علمی به آموزش و پژوهش پرداخت و بر آن شد که از مراکز آموزشی و پژوهشی کشورهای عربی دیدن نماید؛ پس رهسپار کشورهای سوریه و لبنان گردید و پس از بررسی، دانشگاه قدّیس یوسف سن ژوزف بیروت را پسندید و در دوره دکتری آن ثبت نام نمود و در سال 1360ش، به اخذ دکترا با درجه «جيّد جدّا» توفیق یافت.
دکتر دیباجی از سال 1342 تا 1345ش، در لغت‌نامه دهخدا بررسی فرم‌های مؤلفان را برعهده داشت و نیز از سال 1343 تا 1346ش، در بخش بررسی و تحقیق کتابخانه مجلس شورا به فهرست‌نگاری کتاب‌های خطی و پژوهش اشتغال یافت و در سال 1349ش، به کتابخانه دانشکده ادبیات دانشگاه تهران دعوت شد و به‌عنوان کارشناس کتاب‌های فارسی و عربی مشغول کار شد. در سال 1350ش، مربی گروه زبان و ادبیات عربی دانشکده شد و به‌ترتیب مراتب استادیاری و دانشیاری و استادی را پیمود. در سال 1387ش، بازنشسته شد. وی افزون بر آموزش و پژوهش در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، در دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران و نیز در دانشگاه‌های تربیت مدرس و تربیت معلم تدریس نموده است. وی هم‌اکنون در گروه زبان و ادبیات عربی دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی دانشگاه آزاد (واحد علوم و تحقیقات) آموزش و پژوهش می‌نماید.