سید عبدالله انوار
اطلاعات شناسنامه ای
تاریخ تولد: ۱۳۰۳/۰۵/۱۸
تاریخ وفات: ۱۴۰۱/۱۲/۱۸
محل وفات: تهران، ایران
محل دفن: آرامگاه ابن‌بابویه در جوار پدرش، تهران، ایران
دلیل شهرت
دانشمند/عالم
ریاضی‌دان، منطقدان، موسیقی‌دان، تاریخ‌دان، فلسفه پژوه، تهران‌شناس، حقوقدان، نسخه‌پژوه، نسخه‌شناس، ادیب، فهرست‌نویس و متخصص متون کهنعلت وفات
کهولت سن
نارسایی کلیهتوضیحات و جزئیات بیشتر
سید عبدالله انوار، در سال ۱۳۰۳ تهران به دنیا آمد؛ جایی که سال‌ها برای ثبت تاریخ شفاهی‌اش کوشید و روزگاری هر روز سی کیلومتر کوچه‌های پایتخت را می‌پیمود تا تاریخ تهران را پیش از محو شدن در مسیر توسعه، فیش برداری و ثبت کند. او در سال ۱۳۱۶ تحصیلات سیکل اول ابتدایى را به پایان رساند و در شهر تهران به مقام نخست دست یافت. همچنین در کنار درس‌هاى دبستان به فراگیرى مقدمات علوم حوزوى روى آورد. در دبیرستان رشته ادبیات را انتخاب کرد و از درس خلیل ملکى، دکتر کریم مجتهدى و دکتر محمود صناعى بهره گرفت.
زبان فرانسه را در انجمن ایران و فرانسه آموخت و پس از آن وارد دانشکده حقوق شد. در دانشکده حقوق، به‌ویژه از درس دکتر موسى عمید استاد حقوق مدنى بهره فراوان برد. دکتر عمید به او سفارش کرد که از درس‌هاى حوزوى نیز غفلت نکند.
زنده یاد انوار، یک دوره سطح حوزوى را نزد پدرش خواند. شرح منظومه ملاهادى سبزوارى و اسفار ملا صدرا را نزد استاد مرتضى مطهرى و کفایة الأصول را از دکتر ابوالقاسم گرجى آموخت و در هندسه و ریاضى از محضر دکتر محسن هشترودى و مهندس محمد بهجت بهره جست.
پس از دانشگاه، به استخدام بانک ملى درآمد، اما خیلی زود استعفا داد و پس از خدمت سربازی، به استخدام وزارت فرهنگ و هنر درآمد. پنج سال معلم انگلیسى در مدارس متوسطه بود، سپس دو سال مترجم انگلیسى و فرانسه اداره نگارش و پس از این، مدیر بخش نسخه‌هاى خطى کتابخانه ملى شد. انوار از سال ۱۳۳۷ ش، تا ۱۳۵۱ ش، چهارده سال به همکارى با لغت‌نامه دهخدا پرداخت، ولى با مرگ مرحوم دکتر معین کناره‌گیرى کرد.
او بیست و سه سال کارمند کتابخانه ملى بود تا اینکه در سال ۱۳۵۹ بازنشسته شد. از این پس، در منزل خود به آموزش فقه، اصول، موسیقى، فلسفه، ریاضیات و زبان به دانشجویان پرداخت. جلساتى علمى در خانه او برپا بود که به انواریه شهرت داشت. او به زبان‌هاى عربى، انگلیسى و فرانسه تسلط داشت و در همایش‌هاى ملى و بین‌المللى گوناگونى همانند مجمع جهانى شرق‌شناسان آمریکا در تورنتو، کنگره جهانى فلسفه در نیویورک، کنگره فارابى، ابن سینا، خواجه نصیرالدین طوسى و قطب‌الدین شیرازى شرکت و سخنرانى کرده است.
عبدالله انوار، دارای تالیفات و تصحیحات بسیاری است که جهانگشای نادری، ده جلد فهرست نسخه‌هاى خطى به فارسی و عربى، به‌صورت تحلیلى و توصیفى که هفت هزار عنوان را در بر مى‌گیرد، تدوین حرف «خ» و «کاف» از مجلدات لغت‌نامه دهخدا، شرح و ترجمه شفاى بوعلى سینا، شرح و ترجمه شرح اشارات خواجه نصیر، شرح و تفسیر «حکمة الإشراق» قطب‌الدین شیرازى، ترجمه مدخل متافیزیک هایدگر، شرح «التحصیل» بهمن‌یار، تعلیقه مفصل بر دانشنامه علایى ابن سینا، ترجمه مقاصد الفلاسفة امام محمد غزالى، ترجمه تهافت الفلاسفة امام محمد غزالى، ترجمه شرح تلویحات شیخ اشراق، ترجمه و شرح منطق الملخص امام فخر رازى، شرح و تعلیقه درة التاج علامه قطب‌الدین شیرازى، شرح موسیقى الکبیر فارابى، شرح فرائد الأصول شیخ مرتضى انصارى، شرح متافیزیک ارسطو، تفسیر کتب جامع الحکمتین و خوان الإخوان ناصرخسرو، ترجمه و شرح هندسه تحلیلى اثر سروه ریاضى‌دان بلژیکى، شرح و تفسیر قضایاى منطقى و بررسى آراى خواجه نصیر طوسى، ترجمه جستارهاى فلسفى وینگنشتاین، ترجمه حکومت الهى اثر سنت توماس آکویناس، بخشی از مهم‌ترین آثار این پژوهشگر برجسته است.
زبان فرانسه را در انجمن ایران و فرانسه آموخت و پس از آن وارد دانشکده حقوق شد. در دانشکده حقوق، به‌ویژه از درس دکتر موسى عمید استاد حقوق مدنى بهره فراوان برد. دکتر عمید به او سفارش کرد که از درس‌هاى حوزوى نیز غفلت نکند.
زنده یاد انوار، یک دوره سطح حوزوى را نزد پدرش خواند. شرح منظومه ملاهادى سبزوارى و اسفار ملا صدرا را نزد استاد مرتضى مطهرى و کفایة الأصول را از دکتر ابوالقاسم گرجى آموخت و در هندسه و ریاضى از محضر دکتر محسن هشترودى و مهندس محمد بهجت بهره جست.
پس از دانشگاه، به استخدام بانک ملى درآمد، اما خیلی زود استعفا داد و پس از خدمت سربازی، به استخدام وزارت فرهنگ و هنر درآمد. پنج سال معلم انگلیسى در مدارس متوسطه بود، سپس دو سال مترجم انگلیسى و فرانسه اداره نگارش و پس از این، مدیر بخش نسخه‌هاى خطى کتابخانه ملى شد. انوار از سال ۱۳۳۷ ش، تا ۱۳۵۱ ش، چهارده سال به همکارى با لغت‌نامه دهخدا پرداخت، ولى با مرگ مرحوم دکتر معین کناره‌گیرى کرد.
او بیست و سه سال کارمند کتابخانه ملى بود تا اینکه در سال ۱۳۵۹ بازنشسته شد. از این پس، در منزل خود به آموزش فقه، اصول، موسیقى، فلسفه، ریاضیات و زبان به دانشجویان پرداخت. جلساتى علمى در خانه او برپا بود که به انواریه شهرت داشت. او به زبان‌هاى عربى، انگلیسى و فرانسه تسلط داشت و در همایش‌هاى ملى و بین‌المللى گوناگونى همانند مجمع جهانى شرق‌شناسان آمریکا در تورنتو، کنگره جهانى فلسفه در نیویورک، کنگره فارابى، ابن سینا، خواجه نصیرالدین طوسى و قطب‌الدین شیرازى شرکت و سخنرانى کرده است.
عبدالله انوار، دارای تالیفات و تصحیحات بسیاری است که جهانگشای نادری، ده جلد فهرست نسخه‌هاى خطى به فارسی و عربى، به‌صورت تحلیلى و توصیفى که هفت هزار عنوان را در بر مى‌گیرد، تدوین حرف «خ» و «کاف» از مجلدات لغت‌نامه دهخدا، شرح و ترجمه شفاى بوعلى سینا، شرح و ترجمه شرح اشارات خواجه نصیر، شرح و تفسیر «حکمة الإشراق» قطب‌الدین شیرازى، ترجمه مدخل متافیزیک هایدگر، شرح «التحصیل» بهمن‌یار، تعلیقه مفصل بر دانشنامه علایى ابن سینا، ترجمه مقاصد الفلاسفة امام محمد غزالى، ترجمه تهافت الفلاسفة امام محمد غزالى، ترجمه شرح تلویحات شیخ اشراق، ترجمه و شرح منطق الملخص امام فخر رازى، شرح و تعلیقه درة التاج علامه قطب‌الدین شیرازى، شرح موسیقى الکبیر فارابى، شرح فرائد الأصول شیخ مرتضى انصارى، شرح متافیزیک ارسطو، تفسیر کتب جامع الحکمتین و خوان الإخوان ناصرخسرو، ترجمه و شرح هندسه تحلیلى اثر سروه ریاضى‌دان بلژیکى، شرح و تفسیر قضایاى منطقى و بررسى آراى خواجه نصیر طوسى، ترجمه جستارهاى فلسفى وینگنشتاین، ترجمه حکومت الهى اثر سنت توماس آکویناس، بخشی از مهم‌ترین آثار این پژوهشگر برجسته است.
نقل قول ها و پیام های مرتبط
«انالله وانّا الیه راجعون»
از گنج شایگان دانش و حکمت و معرفت، گوهر نفیسی رفت. روح بلند استاد سید عبدالله انوار، حکیم، فیلسوف، تاریخ نگار، نسخه‌شناس، موسیقی‌دان و ریاضی‌دان برجسته به پیشگاه حضرت دوست و سرای ابدی شتافت. او که دلی پرمهر، سری پرشور و طبعی والا داشت، رخ در نقاب خاک کشید.
استاد انوار بعنوان یکی از مواریث فرهنگی این سرزمین، ضمن احاطه بر دانش قدیم، درعلوم نوین نیز چیره دست و صاحب مهارتی زبانزد بود. در جامعیت ایشان در دانش‌های مختلف همین بس که ایشان از منطق، فلسفه، موسیقی و ریاضیات تا تاریخ، نجوم ونسخه شناسی تسلط و تبحر داشتند. کوشش‌ها وفعالیت های خالصانه این استاد در حوزه‌های تهران‌شناسی و تاریخ‌نگاری معاصر، نیز از دیگر خدمات ارزنده علمی و فرهنگی وی بشمار می‌رود.
نوروز ۱۴۰۱ که به همراه همکارانم دیداری با استاد انوار دست داد، در آن دیدار ایشان را مردی نیک نفس و بی آلایش و پر تلاش یافتم که لحظه‌ای از تکاپوی علمی و فرهنگی باز نمی ایستاد و از همین رهگذر نیز این توفیق را پیدا کرده بود که شناختی جامع در برخی از زمینه های علمی از جمله آثار ابن سینا را بیابد.
بی‌تردید فقدان این استاد بزرگ برای جامعه علمی و ادبی کشور که از خرمن دانش و معرفت ایشان بهره مند می‌شدند، غمی است گران و برای ایران اسلامی ضایعه‌ای جبران ناپذیر و فراموش ناشدنی. هر چند گام‌های بلند آن گرانمایه در راه آموزش و گسترش عرصه‌های نوین علمی و فرهنگی، نام ایشان را تا همیشه برتارک آسمان دانش و فرهنگ ایران زمین به نیکی زنده و جاودانه خواهد ساخت.
از خداوند سبحان برای روح پاک و بلند این اندیشمند و پژوهشگر فرهنگ ایرانی اسلامی جایگاهی رفیع و برای خانواده معظم و علم‌پرور ایشان و تمامی شاگردان و علاقه‌مندانشان اجر و شکیبایی طلب می‌کنم.»
محمد مهدی اسماعیلی
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
از گنج شایگان دانش و حکمت و معرفت، گوهر نفیسی رفت. روح بلند استاد سید عبدالله انوار، حکیم، فیلسوف، تاریخ نگار، نسخه‌شناس، موسیقی‌دان و ریاضی‌دان برجسته به پیشگاه حضرت دوست و سرای ابدی شتافت. او که دلی پرمهر، سری پرشور و طبعی والا داشت، رخ در نقاب خاک کشید.
استاد انوار بعنوان یکی از مواریث فرهنگی این سرزمین، ضمن احاطه بر دانش قدیم، درعلوم نوین نیز چیره دست و صاحب مهارتی زبانزد بود. در جامعیت ایشان در دانش‌های مختلف همین بس که ایشان از منطق، فلسفه، موسیقی و ریاضیات تا تاریخ، نجوم ونسخه شناسی تسلط و تبحر داشتند. کوشش‌ها وفعالیت های خالصانه این استاد در حوزه‌های تهران‌شناسی و تاریخ‌نگاری معاصر، نیز از دیگر خدمات ارزنده علمی و فرهنگی وی بشمار می‌رود.
نوروز ۱۴۰۱ که به همراه همکارانم دیداری با استاد انوار دست داد، در آن دیدار ایشان را مردی نیک نفس و بی آلایش و پر تلاش یافتم که لحظه‌ای از تکاپوی علمی و فرهنگی باز نمی ایستاد و از همین رهگذر نیز این توفیق را پیدا کرده بود که شناختی جامع در برخی از زمینه های علمی از جمله آثار ابن سینا را بیابد.
بی‌تردید فقدان این استاد بزرگ برای جامعه علمی و ادبی کشور که از خرمن دانش و معرفت ایشان بهره مند می‌شدند، غمی است گران و برای ایران اسلامی ضایعه‌ای جبران ناپذیر و فراموش ناشدنی. هر چند گام‌های بلند آن گرانمایه در راه آموزش و گسترش عرصه‌های نوین علمی و فرهنگی، نام ایشان را تا همیشه برتارک آسمان دانش و فرهنگ ایران زمین به نیکی زنده و جاودانه خواهد ساخت.
از خداوند سبحان برای روح پاک و بلند این اندیشمند و پژوهشگر فرهنگ ایرانی اسلامی جایگاهی رفیع و برای خانواده معظم و علم‌پرور ایشان و تمامی شاگردان و علاقه‌مندانشان اجر و شکیبایی طلب می‌کنم.»
محمد مهدی اسماعیلی
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی