لکلک سیاه
لکلک سیاه
لکلک سیاه (نام علمی: Ciconia nigra) پرندهایست به طول ۹۵ سانتیمتر، دارای پر و بال سیاه براق با جلای زرشکی و سبز و سطح شکمی سفید. منقار، دور چشم و پاهای این پرنده سرخ رنگ است. لکلک سیاه پرندهای است تکزی و دیر انس که به تنهائی یا دسته جمعی مهاجرت میکند.
این پرنده، ۹۷ سانتیمتر طول دارد. آبزی است و به واسطهٔ سر، گردن و پشت سیاهش، کاملاً از حاجی لکلکها متمایز است. منقار و پاهایش بلند و قرمزرنگ است. در پرندهٔ جوان، منقار و پاها سبزرنگ است. زیر تنه کاملاً سفید، سر و پشتش سیاه با جلای بنفش سبز و چشمانش قهوهایرنگ است. نر و ماده همشکلاند. عمدتاً از ماهی و گاهی از حشرات، ملخها، سمندرها و نیز از جوندگان و پستانداران کوچک، مارها و مارمولکها تغذیه میکند.
این پرنده در نواحی آبهای شور و شیرین، رودخانههای کمعمق با ساحل شنی، کانالها، جزایر، اراضی سیلابگیر و نواحی پر درخت کنار دریاچهها به سر برده و معمولاً روی درختان آشیانه میسازد. در ایران، به تعداد کم و مهاجر و در مناطق جنوبی کرمان و فارس و نیز در مناطق شمال غرب، به صورت گروههای کوچک مهاجر دیده میشود. حضور این گونه در منطقه حفاظت شده ارس سیستان در شهرستان کلات خراسان رضوی و همچنین در دشت سوسن شهرستان ایذه ، در کنار سواحل کارون واقع در روستای دهشیخ ثبت شده است.
توجه به وضیعت و مناطق زیستی و محلهای تولید مثل این پرنده، اهمیت بسزایی در بقای آن دارد.
صدای این پرنده در مقایسه با لکلک سفید، با وسعت بیشتری همراه است و شبیه «چی –ای- چی – ای» یا «چی- چو –هو- جی – جی» شنیده میشود.
تهدیدها و چالشها:
۱. تهدیدهای زیستگاهی:
تخریب و خشک شدن تالابها، رودخانهها و اراضی سیلابگیر
کاهش سطح آب در زیستگاههای طبیعی بهدلیل تغییرات اقلیمی و سدسازی
آلودگی منابع آبی با فاضلاب و پسابهای صنعتی و کشاورزی
تخریب پوشش گیاهی حاشیه رودخانهها و دریاچهها
قطع درختان محل آشیانهسازی
۲. تهدیدهای انسانی مستقیم:
شکار غیرقانونی پرندگان بالغ و جوجهها
جمعآوری تخمها از آشیانهها توسط افراد محلی
مزاحمت انسانی در زمان زادآوری و استراحت پرندهها
۳. تهدیدهای ناشی از فعالیتهای کشاورزی و صنعتی:
استفاده گسترده از سموم و کودهای شیمیایی در مزارع اطراف زیستگاه
آتشزدن نیزارها و حاشیه تالابها
تبدیل اراضی حاشیه آبها به زمین کشاورزی و سکونتگاه انسانی
۴. تهدیدهای طبیعی و زیستی:
کاهش منابع غذایی (ماهی، دوزیستان و جوندگان کوچک)
رقابت غذایی با سایر پرندگان آبزی
تغییرات اقلیمی و نوسانات فصلی شدید در سطح آب
۵. چالشهای حفاظتی و مدیریتی:
کمبود برنامههای حفاظتی اختصاصی برای این گونه
نبود نظارت کافی در زیستگاههای پراکنده و مرزی
فقدان آگاهی عمومی درباره اهمیت اکولوژیک این پرنده
این پرنده در نواحی آبهای شور و شیرین، رودخانههای کمعمق با ساحل شنی، کانالها، جزایر، اراضی سیلابگیر و نواحی پر درخت کنار دریاچهها به سر برده و معمولاً روی درختان آشیانه میسازد. در ایران، به تعداد کم و مهاجر و در مناطق جنوبی کرمان و فارس و نیز در مناطق شمال غرب، به صورت گروههای کوچک مهاجر دیده میشود. حضور این گونه در منطقه حفاظت شده ارس سیستان در شهرستان کلات خراسان رضوی و همچنین در دشت سوسن شهرستان ایذه ، در کنار سواحل کارون واقع در روستای دهشیخ ثبت شده است.
توجه به وضیعت و مناطق زیستی و محلهای تولید مثل این پرنده، اهمیت بسزایی در بقای آن دارد.
صدای این پرنده در مقایسه با لکلک سفید، با وسعت بیشتری همراه است و شبیه «چی –ای- چی – ای» یا «چی- چو –هو- جی – جی» شنیده میشود.
تهدیدها و چالشها:
۱. تهدیدهای زیستگاهی:
تخریب و خشک شدن تالابها، رودخانهها و اراضی سیلابگیر
کاهش سطح آب در زیستگاههای طبیعی بهدلیل تغییرات اقلیمی و سدسازی
آلودگی منابع آبی با فاضلاب و پسابهای صنعتی و کشاورزی
تخریب پوشش گیاهی حاشیه رودخانهها و دریاچهها
قطع درختان محل آشیانهسازی
۲. تهدیدهای انسانی مستقیم:
شکار غیرقانونی پرندگان بالغ و جوجهها
جمعآوری تخمها از آشیانهها توسط افراد محلی
مزاحمت انسانی در زمان زادآوری و استراحت پرندهها
۳. تهدیدهای ناشی از فعالیتهای کشاورزی و صنعتی:
استفاده گسترده از سموم و کودهای شیمیایی در مزارع اطراف زیستگاه
آتشزدن نیزارها و حاشیه تالابها
تبدیل اراضی حاشیه آبها به زمین کشاورزی و سکونتگاه انسانی
۴. تهدیدهای طبیعی و زیستی:
کاهش منابع غذایی (ماهی، دوزیستان و جوندگان کوچک)
رقابت غذایی با سایر پرندگان آبزی
تغییرات اقلیمی و نوسانات فصلی شدید در سطح آب
۵. چالشهای حفاظتی و مدیریتی:
کمبود برنامههای حفاظتی اختصاصی برای این گونه
نبود نظارت کافی در زیستگاههای پراکنده و مرزی
فقدان آگاهی عمومی درباره اهمیت اکولوژیک این پرنده