زیباموش زاگرسی

نام های دیگر : زیباموش زاگرسی، همستر دم‌دراز زاگرسی، همستر موش‌واره ایرانی



زیباموش زاگرسی یا همستر دم‌دراز زاگرسی (نام علمی: Calomyscus bailwardi) یا همستر موش‌واره ایرانی گونه‌ای جونده است که در سرده همسترهای موش‌وار قرار دارد. جنوب ایران و ارتفاعات کوه‌های زاگرس زیستگاه همستر موش‌واره زاگرسی است.
گونه همستر دم دراز زاگرسی دمی دراز دارد و شباهت آن به موش صحرایی بیشتر از شباهتش به هامستر است (آن را حد واسط موش و هامستر می‌دانند). غالباً موهای انتهای دم مانند جبربیل‌ها منگوله‌دار است. رنگ موهای پشتی، شنی متمایل به صورتی تیره است. زیر بدن، دست و پا و زیر دم سفید است.
طول سر و بدن 70 تا 92 میلی‌متر، طول دم 82 تا 100 میلی‌متر، طول کف پای عقب 20 تا 23 میلی‌متر، طول گوش 19 تا 26 میلی‌متر و وزن 10 تا 24 گرم است. جثه كوچک، گوش‌های بلند و دم دراز منگوله‌داری دارد. پوزه پهن نبوده و گرد است. چشم‌های درشتی دارد. پاهای عقب ظریف و دارای 5 انگشت است. کف پاها به استثنای قسمتی از پاشنه که موهای سفید دارد، برهنه است. رنگ موهای پشت بدن حنایی مایل به نارنجی بوده و روی کمر به دلیل وجود موهای پراکنده سیاه رنگ، تیره‌تر به نظر می‌رسد. سطح شکمی بدن تا زیر گونه‌ها و زیر چشم‌ها یکدست سفید و حدفاصل رنگ پشت و زیر بدن کاملا مشخص است. گوش‌های خیلی بلند، برهنه و قهوه‌ای کمرنگ دارد که موهای خیلی پراکنده‌ای روی آن دیده می‌شود. لکه سفید رنگ کوچکی بالای قائده لبه جلویی گوش‌ها وجود دارد. روی دست و پا سفید و سطح شکمی دم سفید خالص و روی دم به رنگ پشت بدن است.
گونه هامستر دم دراز زاگرسی در تابستان شب‌گرد است ولی در پاییز و زمستان روزها هم دیده می‌شود. بیشتر به صورت اجتماعی زندگی می‌کند. در همه فصول سال حتی در شب‌های بسیار سرد و طوفانی نیز فعال است.
لانه همستر دم دراز زاگرسی: لانه‌ها بیشتر در شکاف صخره‌ها و زیر تخته سنگ‌ها ساخته می‌شود. معمولا بقایای مواد غذایی در اطراف لانه دیده می‌شود.
تغذیه همستر دم دراز زاگرسی: از مواد گیاهی مانند دانه، برگ و گل و مواد حیوانی مانند حشرات تغذیه می‌کند.
تولید مثل همستر دم دراز اگرسی: جفت‌گیری در اوایل بهار صورت می‌گیرد، ماده لانه‌ای از الیاف گیاهی و گاهی مخلوط با پشم گوسفند را در بین صخره‌ها می‌سازد و 3 تا 5 بچه می‌زاید، بچه‌ها در زمان تولید کور و بی مو هستند. چشم‌ها پس از 13 روز باز می‌شوند. تعداد زایمان 1 تا 2 بار در سال است.
کوهستان‌های مرتفع و صخره‌های متلاشی شده واقع در مناطق بیابانی و استپی زیستگاه گونه هامستر دم دراز زاگرسی است. از مناطق مرطوب دوری می‌کند. تاکنون حضور این گونه از رشته کوه زاگرس در استان‌های کردستان، ایلام، لرستان، فارس، غرب اصفهان، شمال خوزستان، کرمان و هرمزگان گزارش شده است. از فراوانی به نسبت مناسبی برخوردار است.
گونه هامستر دم دراز زاگرسی به دلیل پراکندگی نسبتاً وسیع و زیستگاه‌های کمتر آسیب دیده، در فهرست سرخ IUCN در طبقه کمترین نگرانی (LC) قرار دارد.

تهدیدهای انسانی:
تخریب زیستگاه بر اثر جاده‌سازی و معدن‌کاوی
تغییر کاربری اراضی و چرای بیش از حد دام
استفاده از سموم و آتش‌سوزی‌های انسانی

تهدیدهای طبیعی:
شکار توسط مارها و پرندگان شکاری
رقابت با سایر جوندگان

تهدیدهای اقلیمی و ژنتیکی:
تغییرات اقلیمی و خشکسالی
کاهش تنوع ژنتیکی و فرسایش خاک

مطالعه بیشتر