گربه شنی
نامهای قدیمی: گربه بیابانی، گربه عربی
گربه شنی یکی از کوچکترین و ارزشمندترین گربههای وحشی جهان است که در ایران و بخشهایی از شبهجزیره عربستان و شمال آفریقا پراکنش دارد. این گونه به دلیل سازگاری بالا با شرایط سخت بیابانی و توانایی شکار در محیطهای خشک و استتار فوقالعاده خود، یکی از گونههای شاخص برای مطالعه سازگاری جانوری در مناطق کمآب و گرم است.
گربه شنی یکی از گونههای گربههای کوچک و در عین حال بسیار منحصر به فرد جهان است. این گونه با طول بدن حدود ۵۵ تا ۶۵ سانتیمتر و وزن متوسط ۲ تا ۳ کیلوگرم، یکی از کوچکترین گربههای وحشی به شمار میآید. پاهای بلند و پوشیده از مو، بدن کوتاه و دم نسبتاً بلند، ویژگیهای شاخص آن برای حرکت در شنهای نرم و محیطهای بیابانی است. رنگ بدن معمولاً شنی تا خاکی روشن است که به عنوان استتار طبیعی عمل کرده و آن را در محیطهای بیابانی تقریباً نامرئی میکند. زیستگاه گربه شنی عمدتاً شامل مناطق بیابانی، تپههای شنی، دشتهای نیمهخشک و مناطق سنگلاخی با پوشش گیاهی کم و پراکنده است. در ایران، این گونه بیشتر در استانهای سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، یزد و خراسان رضوی مشاهده میشود. گربه شنی توانایی تحمل دمای بسیار بالا در طول روز و دمای پایین در شب را دارد و معمولاً فعالیت خود را در ساعات شب انجام میدهد تا از گرمای شدید روز جلوگیری کند.
رفتار این گربه شبانه و انفرادی است. گربه شنی معمولاً قلمروی خود را دارد و با علامتگذاری محدوده، از تداخل با دیگر گربهها جلوگیری میکند. رژیم غذایی آن شامل جوندگان کوچک، خزندگان، حشرات و پرندگان کوچک است. گربه شنی شکارچی بسیار ماهر و چابکی است و میتواند حرکت سریع و پرشهای بلند انجام دهد. توانایی استتار و سکوت هنگام نزدیک شدن به طعمه، از ویژگیهای مهم این گونه برای موفقیت در شکار است. گربه شنی نقش اکولوژیکی بسیار مهمی دارد. با کنترل جمعیت جوندگان و سایر حیوانات کوچک، به حفظ تعادل اکوسیستمهای بیابانی کمک میکند و از آسیبزدن این گونهها به پوشش گیاهی جلوگیری میکند. همچنین این گربه به دلیل زندگی مخفی و کوچک بودن جمعیت، شاخص مهمی برای سلامت اکوسیستمهای خشک و بیابانی محسوب میشود.
گربه شنی با تهدیدهای جدی مواجه است. مهمترین تهدیدها شامل تخریب زیستگاه به دلیل توسعه شهری و کشاورزی، شکار غیرمجاز، کاهش منابع غذایی به دلیل کاهش جوندگان و پرندگان کوچک، تصادفات به دلیل جادهکشی و برخورد با وسایل نقلیه، تداخل با دامها و فعالیتهای انسانی، تغییرات اقلیمی و خشکسالی است.
سازمان جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) گربه شنی را در فهرست گونههای آسیبپذیر (VU) قرار داده و برنامههای حفاظتی متعددی برای حفاظت از جمعیت آن اجرا میشود. در ایران، حفاظت از گربه شنی شامل ایجاد مناطق حفاظتشده، نظارت بر جمعیت، آموزش جوامع محلی و کنترل شکار است.
رفتار این گربه شبانه و انفرادی است. گربه شنی معمولاً قلمروی خود را دارد و با علامتگذاری محدوده، از تداخل با دیگر گربهها جلوگیری میکند. رژیم غذایی آن شامل جوندگان کوچک، خزندگان، حشرات و پرندگان کوچک است. گربه شنی شکارچی بسیار ماهر و چابکی است و میتواند حرکت سریع و پرشهای بلند انجام دهد. توانایی استتار و سکوت هنگام نزدیک شدن به طعمه، از ویژگیهای مهم این گونه برای موفقیت در شکار است. گربه شنی نقش اکولوژیکی بسیار مهمی دارد. با کنترل جمعیت جوندگان و سایر حیوانات کوچک، به حفظ تعادل اکوسیستمهای بیابانی کمک میکند و از آسیبزدن این گونهها به پوشش گیاهی جلوگیری میکند. همچنین این گربه به دلیل زندگی مخفی و کوچک بودن جمعیت، شاخص مهمی برای سلامت اکوسیستمهای خشک و بیابانی محسوب میشود.
گربه شنی با تهدیدهای جدی مواجه است. مهمترین تهدیدها شامل تخریب زیستگاه به دلیل توسعه شهری و کشاورزی، شکار غیرمجاز، کاهش منابع غذایی به دلیل کاهش جوندگان و پرندگان کوچک، تصادفات به دلیل جادهکشی و برخورد با وسایل نقلیه، تداخل با دامها و فعالیتهای انسانی، تغییرات اقلیمی و خشکسالی است.
سازمان جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) گربه شنی را در فهرست گونههای آسیبپذیر (VU) قرار داده و برنامههای حفاظتی متعددی برای حفاظت از جمعیت آن اجرا میشود. در ایران، حفاظت از گربه شنی شامل ایجاد مناطق حفاظتشده، نظارت بر جمعیت، آموزش جوامع محلی و کنترل شکار است.