چهل‌چشمه

کوهستان چهل چشمه شامل حدود بیست قلهٔ بالای 3000 متر می‌باشد از جمله کوه شاه‌نشین، کوه دالاش، کوه دوبرا، کوه سلطان ئه‌خزه‌ر توو، کوه باینچوب، کوه افراسیاب، کوه کانی میران، کوه مزگت و میرزا (مسجد و میرزا)، باشورتی و کوه کل کوژ با ارتفاعات گوناگون می باشد. ازجمله: کل با، یا یال مله که وه، یال کانی زلیخا یا قولی زلیخا، یال گاوه لال، یال برده قبله، یال شاه‌نشین، یال کال کالی، یال دلو، یال ساتیار، یال ئه‌ستیره ره‌ش (ستاره سیاه)
از روستاهای اطراف چهل چشمه می‌توان به بخش سرشیو سقز (اسحاق آباد، کانعمت ، بسطام) ، بخش مریوان (آگجه ، گوگجه ، کانی تمرخان ، تراق تپه ، قامچیان ) و بخش دیواندره (توکلان ، بست، دره گاوان، گل‌قلعه یا شاقلعه ، نرگسله ) اشاره نمود. از مسیرهای معمول برای فتح این کوهستان می‌توان به مسیر روستاهای ، اسحاق آباد ، بست ، توکلان برای فتح قله های( شانشین ، گاوەلان ، قولی زلیخا یا سولانە سخت ) و توکلان ، گوگجه و نرگسله برای فتح قله های (سلطان ، دوبرا و مسجد و میرزا) اشاره نمود. لازم است ذکر شود که در نزدیکی روستای بست یک پناهگاه جهت استفاده کوهنوردان احداث گردیده است.
این مجموعه عظیم کوهستانی صدها گونهٔ گیاهی دارویی بی‌نظیر را در خود جای داده است ازجمله: سولان یاگل پامچال، کاشمه، لووشه، پسل یا کول، سموور، ریواس، منی، سووره بنه، گون، کنیوال، پیچک، برزا، سنوبر، قیتران، بنفشه، سالمه و... بی‌نظیرترین مجموعهٔ گل و گیاه را در ایران به وجود آورده است. که اخیراً به دلیل استفاده ی بیش از حد وکندن ریشه ی گیاه به شدت در حال کاهش است.

از رودخانه‌های مهم این منطقه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
حوزهٔ دریای خزر: قزل اوزن یا سفیدرود که به دریای خزر می‌ریزد.
حوزهٔ خلیج فارس: قشلاق؛ این رود که تامین‌کنندهٔ اصلی آب سد وحدت سنندج می‌باشد در ۲۰ کیلومتری جنوب سنندج با پیوستن به گاوه رود؛ رود سیروان را به وجود می‌آورند که آب این رود در نهایت به اروند رود و خلیج فارس می‌ریزد.
رودخانه خورخوره که به سد شهید کاظمی می‌ریزد می‌توان اشاره کرد.
از جانداران این منطقه می‌توان به خرس، گرگ، روباه، خرگوش، کبک کوهی، مارهای فراوان و گراز اشاره نمود.
زرینه رود که به دریاچه ارومیه می‌ریزد