تالاب هورالعظیم
تالاب هورالعظیم
هورالعظیم یک تالاب و منطقهٔ حفاظتشده با مساحت حدود ۱۲۰٬۳۰۳ هکتار است که در استان خوزستان، ایران واقع شده است. این منطقهٔ حفاظتشده طبق مصوبهٔ شمارهٔ ۳۳۶ در تاریخ ۴ مرداد ۱۳۹۰ در فهرست مناطق تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت.
تالاب هورالعظیم؛ در غرب استان خوزستان، در انتهای رود کرخه، در منطقه مرزی دشت آزادگان واقع شده است. این تالاب بزرگترین تالاب مرزی ایران در مرز ایران و عراق است، یک سوم پهنهاش در ایران و دو سوم پهنه اش در عراق واقع شده است. تالاب هورالعظیم از غرب به وسیلهٔ رود دجله و از شرق توسط جلگهای در خاک ایران احاطه شده است. تالاب در خاک عراق، از جنوب تا کنار دجله و از شمال تا چند کیلومتری شهر عماره در کنار دجله ادامه دارد و در ایران، شهرهای بستان، سوسنگرد و هویزه در کنار این هور قرار دارند. رفیع، نزدیکترین شهر به هورالعظیم، در فاصلهٔ تقریباً ۵ کیلومتری از تالاب قرار دارد که مرکز بخش میسان است.
حاشیه نشینان این تالاب اکثراً از طوایف السواری بیت اعواژه و بیت نصر و سادات البوگدیمی و السواعد و البعبید و الحیادر که از مردمان عرب ایران و عراق میباشند هستند. تا پیش از وقوع جنگ ایران و عراق روستانشینان حاشیهٔ تالاب، با استفاده از این تالاب اقتصاد خانوادههای خویش را تأمین میکردند. تا پیش از جنگ ایران و عراق، حدود ۵۵ سکونتگاه انسانی در محدودهٔ تالاب وجود داشته است. میان سالهای ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۲، دولت صدام حسین، تلاش کرد تا این تالاب را خشک نماید، چون تصور میکرد گروههای مسلح مخالف حزب بعث، در این محل زندگی میکنند. بیشتر ساکنان این منطقه که عمدتاً شیعیان بودند، پس از خشک شدن این منطقه، به شهرها نقل مکان کردند تا سال ۲۰۰۳ و سقوط صدام که آب دوباره به این منطقه باز شد، بیشتر از ۹۰ درصد تالاب خشک شده بود. در حال حاضر تنها ۲۴ روستا و ۲ شهر (رفیع و بستان) در این محدوده دیده میشوند که در مجموع ۱۰٫۹۸۵ نفر جمعیت دارند؛ آماری که نشاندهنده تراکم پایین جمعیتی در این محدوده است (در حدود ۰٫۱ نفر در هر هکتار)؛ جمعیتی که غالباً عرب شیعهٔ خوزستان هستند.
آب این تالاب توسط رودخانههای اطراف آن تأمین میشود.
رودخانهٔ کرخه: پس از عبور از کنار شوش و پیمودن کوت الهواشی بهسوی غرب جریان مییابد و در مجاورت سوسنگرد با عرض ۱۰۰ و عمق ۲ متر برای استفاده کشاورزی بهسوی بستان راه میجوید؛ سپس وارد هورالعظیم میشود.
رود دجله (تیگیرس): قسمتی از آب رود دجله در مقابل عماره، وارد هور میشود و حتی در جناح خود نیز «هورالحمار» را به وجود میآورد.
رودخانهٔ دویرج: پس از عبور از مرز، در نهایت وارد هور میشود.
خشک شدن کلان تالاب (هورالعظیم) میزان وقوع توفانهای ریزگردی را افزایش داده است و باعث شده استان خوزستان با گرد و غبارهایی بالغ بر حدود ۲۱ برابر استاندارد جهانی، مواجه شود.
هورالعظیم همانطور که از نامش پیداست تالابی وسیع و بزرگ است؛ تالابی که همین چند سال قبل دو میلیون هکتار وسعت داشت اما روزبهروز از وسعتش کاسته شد و حالا کمتر از ۲۰۰ هزار هکتار وسعت دارد. از بزرگی و عظمت این تالاب زیبا همین بس که روزگاری یک سوم کل مساحت کشور عراق را دربر گرفته بود و تا نزدیکیهای بغداد ادامه پیدا میکرد اما حالا تا حوالی بصره عراق میرسد و وسعت عظیمی از آن از دست رفته است.
حاشیه نشینان این تالاب اکثراً از طوایف السواری بیت اعواژه و بیت نصر و سادات البوگدیمی و السواعد و البعبید و الحیادر که از مردمان عرب ایران و عراق میباشند هستند. تا پیش از وقوع جنگ ایران و عراق روستانشینان حاشیهٔ تالاب، با استفاده از این تالاب اقتصاد خانوادههای خویش را تأمین میکردند. تا پیش از جنگ ایران و عراق، حدود ۵۵ سکونتگاه انسانی در محدودهٔ تالاب وجود داشته است. میان سالهای ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۲، دولت صدام حسین، تلاش کرد تا این تالاب را خشک نماید، چون تصور میکرد گروههای مسلح مخالف حزب بعث، در این محل زندگی میکنند. بیشتر ساکنان این منطقه که عمدتاً شیعیان بودند، پس از خشک شدن این منطقه، به شهرها نقل مکان کردند تا سال ۲۰۰۳ و سقوط صدام که آب دوباره به این منطقه باز شد، بیشتر از ۹۰ درصد تالاب خشک شده بود. در حال حاضر تنها ۲۴ روستا و ۲ شهر (رفیع و بستان) در این محدوده دیده میشوند که در مجموع ۱۰٫۹۸۵ نفر جمعیت دارند؛ آماری که نشاندهنده تراکم پایین جمعیتی در این محدوده است (در حدود ۰٫۱ نفر در هر هکتار)؛ جمعیتی که غالباً عرب شیعهٔ خوزستان هستند.
آب این تالاب توسط رودخانههای اطراف آن تأمین میشود.
رودخانهٔ کرخه: پس از عبور از کنار شوش و پیمودن کوت الهواشی بهسوی غرب جریان مییابد و در مجاورت سوسنگرد با عرض ۱۰۰ و عمق ۲ متر برای استفاده کشاورزی بهسوی بستان راه میجوید؛ سپس وارد هورالعظیم میشود.
رود دجله (تیگیرس): قسمتی از آب رود دجله در مقابل عماره، وارد هور میشود و حتی در جناح خود نیز «هورالحمار» را به وجود میآورد.
رودخانهٔ دویرج: پس از عبور از مرز، در نهایت وارد هور میشود.
خشک شدن کلان تالاب (هورالعظیم) میزان وقوع توفانهای ریزگردی را افزایش داده است و باعث شده استان خوزستان با گرد و غبارهایی بالغ بر حدود ۲۱ برابر استاندارد جهانی، مواجه شود.
هورالعظیم همانطور که از نامش پیداست تالابی وسیع و بزرگ است؛ تالابی که همین چند سال قبل دو میلیون هکتار وسعت داشت اما روزبهروز از وسعتش کاسته شد و حالا کمتر از ۲۰۰ هزار هکتار وسعت دارد. از بزرگی و عظمت این تالاب زیبا همین بس که روزگاری یک سوم کل مساحت کشور عراق را دربر گرفته بود و تا نزدیکیهای بغداد ادامه پیدا میکرد اما حالا تا حوالی بصره عراق میرسد و وسعت عظیمی از آن از دست رفته است.