مهدی پیشوایی


اطلاعات شناسنامه ای

تاریخ تولد: ۱۳۲۱
تاریخ وفات: ۱۴۰۰/۰۵/۲۳
محل وفات: قم، ایران
محل دفن: جوار امام زاده جمال غریب در قبرستان بقیع، قم، ایران


دلیل شهرت

عالم دینی

استاد تاریخ حوزه علمیه قم و مدیر گروه تاریخ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

علت وفات

بیماری

کووید-۱۹، کرونا، ایست قلبی

توضیحات و جزئیات بیشتر

حجت الاسلام والمسلمین مهدی پیشوایی متولد سال ۱۳۲۱ شهرستان مشکین شهر می باشد و تاکنون دهها اثر از این محقق و استاد حوزه علمیه قم درباره مسایل مذهبی و تاریخ اسلام و زندگی ائمه اطهار چاپ و منتشر شده است.

وی در سنین جوانی و سال‌های نخست طلبگی حسب وظیفه برای تبلیغ معارف دین و تبیین تاریخ و حماسه عاشورا سفرهای گوناگون تبلیغی داشته‌اند.

این تاریخ نگار معاصر می‌گوید: «بنده در ایامی که به تبلیغ می رفتم، مانند بسیاری از مبلغان آن دوران از کتاب ها و مقاتل قدیمی استفاده می‌کردم. اما به مرور زمان مطالعاتم در زمینه تاریخ اسلام بیشتر شد و متوجه نادرستی بسیاری از مطالب درج شده در این کتاب‌ها و مقاتل شدم که کم کم اعتمادم از این کتاب‌ها سلب شد و هر چه بیشتر در مسائل تاریخ اسلام پیش می‌رفتم متوجه ضعف و سُستی مطالب این کتاب‌ها می‌شدم و دیگر این مطالب و تذکر به روضه خوان‌ها مرا خسته کرده بود تا اینکه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی کتاب‌هایی در زمینه تحریفات عاشورا نوشته شد و انتقادات وسیعی در این زمینه به وجود آمد و روشنگری ­هایی از سوی آیات عظام و علماء و اندیشمندان حوزوی در جامعه صورت گرفت. به مرور زمان این فکر در من تقویت شد که باید طلاب و مبلغین جوان از کتاب‌های قوی و غنی استفاده کنند ولی باید کتاب معتبری در اختیار آن‌ها گذاشت تا با بنیه علمی و قوی بالای منبر رفته و روضه خوانی کنند».

استاد حجت الاسلام و المسلمین مهدی پیشوایی را از اواخر دهه ۴۰ شمسی و با ماهنامه «درسهائی از مکتب اسلام» می شناسیم، که علاوه بر عضویت در هیئت تحریریه، چند سالی نیز مدیریت داخلی آن مجله را به عهده داشت. او همچنین سالها با موسسه در راه حق همکاری داشت. در طول این سالیان بس دراز، چهره ایشان همیشه قرین تلاش های پر ثمر علمی پژوهشی، به ویژه در حوزه تخصصی تاریخ اسلام، بوده است.

او مدیریت گروه پژوهشی تاریخ موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) و سردبیری فصلنامه علمی تخصصی «تاریخ در اینه پژوهش» را به عهده داشت.

استاد پیشوایی سال ها، علاوه بر حوزه، در دیگر مراکز علمی به امر تدریس اشتغال داشته، مراکزی چون: دانشگاه علم و صنعت تهران؛ دانشگاه امام صادق(ع)؛ دانشگاه قم، مرکز جهانی علوم اسلامی؛ موسسه تعلیماتی و تحقیقاتی امام صادق(ع)؛ دارالشفاء قم؛ موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) و نیز با شبکه رادیو معارف، به عنوان کارشناس عالی تاریخ و سیره، در ارتباط بوده است.

عناوین برخی از آثار استاد پیشوایی به قرار ذیل می باشند:

الف) کتابها:

مقتل جامع سید الشهداء»
ارزیابی انقلاب حسین (ریشه های تاریخی و اجتماعی و نیز آثار و پیامدهای حادثه کربلا)
امام حسن(ع) پرچمدار صلح و آزادی
بحث هایی از فقه تطبیقی(با همکاری حجت الاسلام گودرزی)
پیشوای آزاده، (زندگانی سیاسی و اجتماعی امام هفتم)
تاریخ اسلام (از جاهلیت تا رحلت پیامبر اسلام )متن درسی حوزه و دانشگاه (جلد دوم این کتاب در قالب تاریخ خلفا در دست اتمام است)
دورنمائی از زندگانی امام باقر(ع)
سیره پیشوایان (زندگانی سیاسی و اجتماعی ائمه معصومین)
شام، سرزمین خاطره ها
شخصیت های اسلامی شیعه (زندگی نامه تعدادی از صحابه شیعی، مشترکاً با آیت الله جعفر سبحانی)
شناخت شیعه (رد وهابیت)
قهرمانان راستین (زندگینامه حدود ۲۰ نفر از یاران بزرگ پیامبر اسلام به صورت داستان، ترجمه از عربی به فارسی)
مبارزات مسلمانان ترکستان (ترجمه از عربی به فارسی).
ب) مقالات:
نزدیک به ۲۰۰ مقاله علمی و تخصصی یا ترویجی از استاد در نشریات مختلف به چاپ رسیده است، از جمله: ریشه های تاریخی و زمینه های اجتماعی عاشورا
نقش جبرگرایی در توجیه حادثه عاشورا؛ اربعین حسینی در نگاه تاریخی
از سلطان عبدالحمید تا وارثان آتاترک
ابو ایوب انصاری در جنگ قسطنطنیه
ارزشهای اخلاقی در مسلخ سیاست جهانی
پیشاپیش حوادث؛ دوره فتنه و شبهه؛ راههای نفوذ اسرائیلیات در تاریخ اسلام
گفت وگو میان اسلام و مسیحیت
نقش شیعه در تمدن اسلامی
مبارزات و انقلاب های شیعیان (سلسله مقالات ترجمه و اقتباس از کتاب «جهاد الشیعه » تألیف دکتر سمیره مختار اللیثی)
«طلوع و غروب امپراتوری عثمانی» (سلسله مقالات)
نقد دیدگاه گلدزیهر درباره آگاهی پیامبر از آینده دین خود
تاملی در آثار و اندیشه های ابن خلدون
نقد و نظری بر کتاب«تاریخ اسلام» تالیف دکتر محمود طباطبایی
نقد و ارزیابی کتاب «تاریخ اسلام؛ از بعثت تا غیبت» تألیف دکتر زرگری نژاد.